Nhiễm Trùng Sau Sinh: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu và Cách Phòng Ngừa Hiệu Quả

Nhiễm trùng sau sinh là biến chứng nguy hiểm thường gặp ở sản phụ, đặc biệt là nhiễm trùng vết khâu tầng sinh môn hoặc nhiễm khuẩn hậu sản. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phúc mạc hoặc nhiễm khuẩn huyết. Bài viết dưới đây giúp mẹ hiểu được nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách xử lý và phòng ngừa nhiễm khuẩn sau sinh, giúp sản phụ bảo vệ sức khỏe và phục hồi nhanh chóng sau sinh, vậy nên đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây nhé.

1. Nhiễm trùng sau sinh là gì?

Nhiễm trùng sau sinh, hay còn gọi là nhiễm khuẩn hậu sản, là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào cơ quan sinh dục của sản phụ sau khi sinh con, gây viêm nhiễm ở các vị trí như tầng sinh môn, âm đạo, cổ tử cung, tử cung, hoặc thậm chí lan vào máu (nhiễm khuẩn huyết). Đây là một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm, đặc biệt ở những khu vực có điều kiện y tế hạn chế.

Nhiễm trùng có thể xảy ra sau sinh thường hoặc sinh mổ, với các dạng phổ biến như nhiễm trùng tầng sinh môn, nhiễm khuẩn tử cung, hoặc viêm phúc mạc. Nhờ các tiến bộ y học, việc áp dụng kỹ thuật vô khuẩn trong quá trình sinh nở đã giảm đáng kể tỷ lệ nhiễm trùng. Tuy nhiên, tại các vùng sâu, vùng xa, hoặc khi sản phụ không được chăm sóc đúng cách, nguy cơ nhiễm khuẩn sau sinh vẫn còn cao.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn có thể kéo dài thời gian hồi phục, tăng chi phí điều trị và gây căng thẳng tâm lý. Trong trường hợp nghiêm trọng, nhiễm khuẩn hậu sản có thể dẫn đến tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

2. Nguyên nhân gây nhiễm trùng sau sinh

Nhiễm trùng sau sinh thường do vi khuẩn thông thường như tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, vi khuẩn yếm khí, hoặc trực khuẩn Coli gây ra. Những vi khuẩn này tồn tại trong môi trường xung quanh và dễ xâm nhập vào cơ thể sản phụ qua các vết thương hở hoặc trong điều kiện vệ sinh kém. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

• Vệ sinh không đúng cách: Vùng kín không được vệ sinh sạch sẽ sau sinh, đặc biệt khi sản phụ sử dụng băng vệ sinh không đảm bảo hoặc không thay thường xuyên, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

• Quy trình sinh nở không đảm bảo vô khuẩn:

  • Trong sinh thường, việc khâu tầng sinh môn không đúng kỹ thuật hoặc trong môi trường không vô khuẩn có thể dẫn đến nhiễm trùng vết khâu tầng sinh môn.

  • Trong sinh mổ, nếu dụng cụ phẫu thuật không được khử trùng kỹ hoặc sót gạc trong ổ bụng, nguy cơ nhiễm khuẩn sau sinh tăng cao.

• Sót rau hoặc màng rau: Sau sinh, nếu tử cung còn sót rau hoặc màng rau, vi khuẩn dễ phát triển, gây nhiễm khuẩn tử cung.

• Nhiễm khuẩn ối hoặc vỡ tử cung: Trong các ca sinh mổ, nếu sản phụ bị vỡ tử cung hoặc nhiễm khuẩn ối trước khi sinh, vi khuẩn có thể lan rộng.

• Sức đề kháng yếu: Sau sinh, cơ thể sản phụ thường suy yếu, hệ miễn dịch giảm, khiến vi khuẩn dễ tấn công hơn.

• Các thủ thuật can thiệp không đúng cách: Việc bóc rau, kiểm soát tử cung, hoặc đặt dụng cụ y tế không đảm bảo vô khuẩn có thể gây nhiễm trùng.

• Tổn thương trong quá trình sinh: Các vết rách ở âm đạo, âm hộ, hoặc tầng sinh môn nếu không được xử lý đúng cách dễ dẫn đến nhiễm trùng tầng sinh môn.

Mức độ nghiêm trọng của nhiễm khuẩn hậu sản phụ thuộc vào loại vi khuẩn, độc tính của chúng, sức khỏe của sản phụ, và thời gian phát hiện bệnh. Việc điều trị sớm sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng. Vì vậy vệ sinh sau sinh rất quan trọng và cần thiết.

3. Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng sau sinh

Dấu hiệu nhiễm trùng sau sinh thường hoặc sau sinh mổ thường xuất hiện trong vòng 10 ngày sau sinh. Tùy thuộc vào vị trí nhiễm khuẩn, sản phụ có thể gặp các triệu chứng khác nhau. Dưới đây là chi tiết các dấu hiệu theo từng khu vực:

Nhiễm trùng tầng sinh môn và âm hộ:

• Vết khâu tầng sinh môn sưng, đỏ, đau, có mủ hoặc tiết dịch bất thường.

• Sản phụ sốt nhẹ (38-38,5°C), cảm giác đau rát khi ngồi hoặc đi lại.

• Vùng âm hộ phù nề, nóng, có thể kèm mùi hôi khó chịu.

Nhiễm trùng âm đạo và cổ tử cung:

• Sản dịch ra nhiều, có mùi hôi tanh hoặc thối, đôi khi lẫn máu hoặc mủ.

• Đau khi thăm khám vùng âm đạo, cảm giác khó chịu ở vùng kín.

• Sốt nhẹ đến trung bình, cơ thể mệt mỏi.

Nhiễm trùng tử cung (viêm niêm mạc tử cung hoặc viêm cơ tử cung):

• Sốt cao (39-40°C), rét run, mệt mỏi toàn thân.

• Sản dịch có mùi hôi thối, lẫn máu hoặc mủ, đôi khi không có sản dịch (bế sản dịch).

• Tử cung to, mềm, đau khi ấn, co hồi chậm.

Nhiễm trùng phần phụ (buồng trứng, vòi trứng, dây chằng):

• Sốt kéo dài, xuất hiện muộn (8-10 ngày sau sinh).

• Sản dịch có mùi hôi, tử cung co hồi chậm.

• Khám âm đạo thấy khối rắn, đau, ít di động, có thể lan đến túi cùng âm đạo.

• Nếu không điều trị, có nguy cơ chuyển thành viêm vùng chậu mãn tính.

Viêm phúc mạc tiểu khung hoặc toàn bộ:

• Sốt cao (38-40°C), rét run, bụng chướng, đau hạ vị.

• Khám thấy phản ứng thành bụng, cổ tử cung bé, tử cung to và đau khi di động.

• Các túi cùng âm đạo phù nề, đau, có thể xuất hiện khối rắn không di động.

Nhiễm khuẩn huyết:

• Sốt cao liên tục, nhiệt độ dao động, kèm rét run.

• Dấu hiệu nhiễm độc: môi khô, lưỡi bẩn, khó thở, da vàng, nước tiểu sẫm màu.

• Có thể xuất hiện các ổ áp xe thứ phát ở gan, phổi, hoặc não.

• Xét nghiệm máu cho thấy bạch cầu tăng, hồng cầu giảm, CRP cao.

Sản phụ cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu bất thường như sốt kéo dài, sản dịch có mùi hôi, hoặc đau vùng kín. Nếu gặp các triệu chứng này, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

4. Biến chứng của nhiễm trùng sau sinh

Nhiễm trùng sau sinh nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của sản phụ và em bé. Một số biến chứng phổ biến bao gồm:

• Viêm phúc mạc tiểu khung hoặc toàn bộ: Vi khuẩn lan từ tử cung vào ổ bụng, gây dính ruột, áp xe, hoặc thậm chí tử vong nếu không điều trị.

• Nhiễm khuẩn huyết: Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây tổn thương các cơ quan như gan, thận, phổi, hoặc não, dẫn đến suy đa cơ quan và nguy cơ tử vong cao.

• Viêm vùng chậu mãn tính: Nhiễm trùng kéo dài có thể gây đau vùng chậu, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản hoặc gây khó khăn trong các lần mang thai sau.

• Tổn thương vết khâu: Nhiễm trùng vết khâu tầng sinh môn có thể làm vết thương lâu lành, để lại sẹo xấu, hoặc tái nhiễm nếu không được chăm sóc đúng cách.

• Tăng chi phí điều trị: Nhiễm trùng kéo dài thời gian nằm viện, tăng chi phí y tế và ảnh hưởng đến tâm lý của sản phụ.

• Tác động đến em bé: Mẹ bị nhiễm trùng nặng có thể ảnh hưởng đến việc chăm sóc bé, gây nguy cơ lây nhiễm hoặc ảnh hưởng đến quá trình nuôi con bằng sữa mẹ.

Nhiễm khuẩn hậu sản là một tình trạng nghiêm trọng, có thể gây tử vong nếu không được phát hiện sớm. Sản phụ cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường và đi khám ngay để tránh biến chứng nguy hiểm.

5. Phòng ngừa nhiễm trùng sau sinh

Phòng ngừa nhiễm khuẩn hậu sản là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe sản phụ. Dưới đây là các biện pháp chi tiết:

Vệ sinh vùng kín đúng cách:

• Rửa vùng kín bằng nước ấm hoặc dung dịch sát khuẩn (Betadine) 2-3 lần/ngày.

• Tránh thụt rửa sâu, vì có thể làm tổn thương niêm mạc và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

• Thay băng vệ sinh hoặc quần lót 4-6 giờ/lần, đảm bảo vùng kín luôn khô thoáng.

Nghỉ ngơi hợp lý:

• Tránh vận động mạnh, ngồi lâu, hoặc quan hệ tình dục trong 6-8 tuần sau sinh để cơ thể có thời gian hồi phục.

• Ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng để tăng cường sức đề kháng.

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh:

• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C (cam, kiwi), kẽm (hải sản, hạt), và protein (thịt gà, cá) để hỗ trợ lành vết thương.

• Uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày để thúc đẩy trao đổi chất và đào thải độc tố.

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, trái cây) để tránh táo bón, giảm áp lực lên vết khâu tầng sinh môn.

Chọn cơ sở y tế uy tín:

• Sinh con tại các bệnh viện hoặc phòng khám đảm bảo điều kiện vô khuẩn, đặc biệt trong các ca sinh mổ hoặc khâu tầng sinh môn.

• Yêu cầu bác sĩ kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo không sót rau hoặc màng rau sau sinh.

Theo dõi sức khỏe:

• Đi khám ngay nếu có các dấu hiệu bất thường như sốt, sản dịch có mùi hôi, hoặc đau vùng kín.

• Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để kiểm tra tình trạng hồi phục.

Tăng cường sức đề kháng:

• Bổ sung các loại vitamin tổng hợp (nếu có chỉ định của bác sĩ).

• Tập các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga sau sinh (theo hướng dẫn của bác sĩ) để cải thiện tuần hoàn máu và sức khỏe tổng thể.

Nhiễm trùng sau sinh là một biến chứng sản khoa nghiêm trọng, đặc biệt với các trường hợp nhiễm trùng vết khâu tầng sinh môn, nhiễm khuẩn tử cung, hoặc nhiễm khuẩn hậu sản. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu nhiễm trùng sau sinh là vô cùng quan trọng để điều trị kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Sản phụ cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, vệ sinh đúng cách, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, và thăm khám định kỳ để bảo vệ sức khỏe sau sinh.

Nếu bạn là mẹ bầu đang sinh sống tại TP. Hồ Chí Minh và quan tâm đến vấn đề nhiễm trùng sau sinh, đừng bỏ qua Phòng khám Phụ sản Minh Khai tại số 430 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường 5, Quận 3. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, phòng khám mang đến dịch vụ khám và điều trị nhiễm khuẩn hậu sản hiệu quả, đồng thời tư vấn chăm sóc hậu sản một cách toàn diện. Tại đây, sản phụ sẽ được theo dõi sát sao, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và hỗ trợ hồi phục nhanh chóng sau sinh, giúp hành trình làm mẹ trở nên an tâm và nhẹ nhàng hơn. Liên hệ ngay hotline 0949 070 430 để được Phụ sản Minh Khai hỗ trợ kịp thời và chu đáo.