Những Cách Xử Lý Khi Trẻ Sơ Sinh Bị Trớ Sữa Ba Mẹ Nên Biết

Tình trạng trẻ sơ sinh bị trớ sữa là vấn đề phổ biến khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Tại sao bé hay trớ sữa? cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị trớ sữa như thế nào mới là đúng? Nếu mẹ bỉm đang tìm hiểu nguyên nhân trẻ sơ sinh bị trớ sữa, cách xử lý hiệu quả tại nhà và khi nào cần đưa bé đến bác sĩ thì đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây nhé.

1. Trẻ sơ sinh bị trớ sữa là gì?

Trẻ sơ sinh bị trớ sữa là hiện tượng sữa hoặc thức ăn trong dạ dày của bé bị trào ngược lên thực quản và ra ngoài qua miệng. Đây là tình trạng phổ biến ở trẻ dưới 12 tháng tuổi, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời, do hệ tiêu hóa của bé còn non yếu. Trớ sữa có thể chỉ là một hiện tượng sinh lý bình thường, nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Trớ sữa khác với nôn mửa. Trong khi trớ sữa thường diễn ra nhẹ nhàng, không gây khó chịu, thì nôn mửa là hiện tượng sữa bị đẩy ra mạnh mẽ hơn, có thể kèm theo các triệu chứng như quấy khóc hoặc mệt mỏi. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp cha mẹ có cách xử lý phù hợp khi bé sơ sinh bị trớ sữa.

2. Nguyên nhân gây trớ sữa ở trẻ sơ sinh

Để biết cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị trớ sữa, trước tiên cần hiểu rõ nguyên nhân trẻ sơ sinh bị trớ sữa. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

2.1. Nguyên nhân sinh lý

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Dạ dày của trẻ sơ sinh nhỏ, nằm ngang, và cơ thắt tâm vị (van giữa dạ dày và thực quản) còn yếu. Điều này khiến sữa dễ trào ngược khi bé ăn no hoặc thay đổi tư thế đột ngột.

• Bú quá no:  Khi mẹ cho bé bú vượt quá khả năng chứa của dạ dày (thường từ 7–13ml ở trẻ sơ sinh và tăng dần theo từng tháng tuổi), bé có nguy cơ bị trớ sữa nhiều hơn.

• Nuốt khí khi bú: Trẻ bú bình hoặc bú mẹ không đúng tư thế có thể nuốt nhiều không khí, gây đầy hơi và dẫn đến bé hay trớ ọc sữa.

• Sữa công thức khó tiêu: Sữa công thức thường tiêu hóa chậm hơn sữa mẹ, khiến bé dễ bị bé hay trớ cặn sữa do sữa chưa kịp tiêu hóa.

2.2. Nguyên nhân bệnh lý

Trong một số trường hợp, nguyên nhân trẻ sơ sinh trớ sữa có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe, bao gồm:

• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Tình trạng này xảy ra khi sữa và axit dạ dày trào ngược thường xuyên, gây khó chịu cho bé.

• Hẹp môn vị: Cơ môn vị phát triển quá mức làm hẹp lối ra của dạ dày, khiến thức ăn bị tắc nghẽn và gây bé sơ sinh bị nôn sữa.

• Dị tật đường tiêu hóa: Các dị tật như hẹp tá tràng, teo thực quản hoặc lồng ruột có thể khiến bé trớ sữa liên tục.

• Dị ứng đạm sữa bò: Khoảng 2-2.7% trẻ sơ sinh bị dị ứng với protein trong sữa công thức hoặc sữa mẹ (nếu mẹ ăn thực phẩm chứa đạm bò).

• Nhiễm trùng: Các bệnh lý như viêm màng não, viêm đường hô hấp hoặc nhiễm trùng đường ruột cũng có thể gây trẻ sơ sinh hay bị trớ sữa.

2.3. Thói quen chăm sóc không đúng

• Tư thế bú sai: Cho bé bú nằm ngang hoặc ngậm vú không đúng cách khiến bé nuốt khí, dẫn đến trẻ sơ sinh bị trớ sữa nhiều.

• Đặt bé nằm ngay sau khi bú: Điều này làm tăng nguy cơ sữa trào ngược.

• Quấn tã quá chặt: Áp lực lên bụng bé có thể gây bé hay trớ cặn sữa.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị trớ sữa

Hiểu rõ các dấu hiệu khi trẻ sơ sinh bị trớ sữa giúp cha mẹ đánh giá tình trạng của bé. Một số biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Trớ sữa ngay sau khi bú: Bé có thể trớ một lượng nhỏ sữa kèm theo ợ hơi, không gây khó chịu.

• Trớ cặn sữa: Sữa trớ ra có dạng vón cục, thường là do sữa đã bắt đầu tiêu hóa trong dạ dày.

• Trớ kèm dịch nhầy: Dịch tiêu hóa trong dạ dày có thể đi kèm sữa trớ ra.

• Trớ thường xuyên nhưng vẫn khỏe mạnh: Nếu bé vẫn tăng cân đều, vui vẻ, đây thường là trớ sữa sinh lý.

Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý các dấu hiệu bất thường như:

• Trớ ra dịch vàng, xanh hoặc máu.

• Bé quấy khóc, bỏ bú, chậm tăng cân hoặc sụt cân.

• Trớ kèm sốt, tiêu chảy, đau bụng hoặc thở khò khè.

Những dấu hiệu này có thể cảnh báo vấn đề bệnh lý, cần đưa bé đến bác sĩ ngay.

4. Cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị trớ sữa

Dưới đây là các cách xử lý bé ọc sữa hiệu quả tại nhà mà cha mẹ có thể áp dụng:

4.1. Xử lý ngay khi bé trớ sữa

• Nghiêng người bé sang một bên: Khi bé trớ, nhẹ nhàng nghiêng đầu bé sang trái hoặc phải để sữa chảy ra theo khóe miệng, tránh sặc lên mũi hoặc phổi. Không bế thốc bé lên vì có thể làm sữa tràn vào đường hô hấp.

• Làm sạch miệng và mũi: Dùng khăn mềm, sạch lau nhẹ nhàng vùng miệng, mũi và cổ của bé. Nếu cần, dùng gạc quấn quanh ngón tay để lấy chất trớ còn sót lại.

• Vỗ nhẹ lưng: Khum tay vỗ nhẹ vào lưng bé để trấn an và giúp đẩy chất trớ còn sót ra ngoài.

• Thay quần áo: Thay toàn bộ quần áo và khăn để tránh mùi hôi hoặc kích ứng da bé.

4.2. Điều chỉnh thói quen cho bú

• Cho bé bú đúng tư thế: Khi bú mẹ, giữ đầu bé cao hơn thân, đảm bảo bé ngậm đúng khớp vú. Với bé bú bình, nghiêng bình sữa 45 độ để sữa ngập núm vú, tránh nuốt khí.

• Chia nhỏ cữ bú: Thay vì cho bé bú quá no, hãy chia thành nhiều cữ nhỏ, cách nhau 2-3 giờ.

• Vỗ ợ hơi sau khi bú: Bế bé tựa vào vai và vỗ nhẹ lưng trong 5-10 phút sau khi bú để đẩy khí ra ngoài, giảm nguy cơ trẻ sơ sinh bị trớ sữa nhiều.

• Không đặt bé nằm ngay sau bú: Bế bé ở tư thế thẳng đứng khoảng 15-20 phút trước khi đặt nằm.

4.3. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng

• Kiểm tra loại sữa công thức: Nếu bé uống sữa công thức và thường xuyên bé hay trớ cặn sữa, hãy thử đổi sang loại sữa dễ tiêu hóa hơn, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

• Bổ sung men vi sinh: Men vi sinh như BioGaia có thể giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, cải thiện tiêu hóa và giảm tình trạng bé sơ sinh bị nôn sữa.

• Chú ý chế độ ăn của mẹ: Nếu bé bú mẹ, mẹ nên tránh các thực phẩm dễ gây đầy hơi như bắp cải, đậu, hoặc thực phẩm chứa đạm bò nếu nghi ngờ bé dị ứng.

4.4. Thay đổi thói quen chăm sóc

• Nới lỏng quần áo và tã: Tránh quấn tã hoặc mặc quần áo quá chặt làm ép bụng bé.

• Nâng đầu bé khi ngủ: Đặt bé nằm nghiêng với đầu cao khoảng 30 độ để giảm nguy cơ trào ngược.

• Hạn chế rung lắc bé: Tránh thay đổi tư thế đột ngột hoặc đùa giỡn ngay sau khi bé bú.

5. Khi nào cần đưa bé đến bác sĩ?

Hầu hết các trường hợp trẻ sơ sinh hay bị trớ sữa là sinh lý và tự cải thiện khi bé lớn lên (thường sau 6-12 tháng). Tuy nhiên, cha mẹ cần đưa bé đến bác sĩ ngay nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Bé trớ sữa liên tục, nhiều lần trong ngày, kéo dài hơn 24 giờ.

• Dịch trớ có màu vàng, xanh, máu hoặc mùi bất thường.

• Bé bỏ bú, quấy khóc, chậm tăng cân hoặc sụt cân.

• Bé có triệu chứng sốt, tiêu chảy, co giật, thở khò khè hoặc đau bụng.

• Bé trớ sữa kèm ho kéo dài hoặc viêm phổi tái phát.

Những dấu hiệu này có thể cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng như hẹp môn vị, trào ngược dạ dày thực quản hoặc dị tật đường tiêu hóa, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

6. Phòng ngừa trẻ sơ sinh bị trớ sữa

Để giảm thiểu tình trạng trẻ sơ sinh bị trớ sữa, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:

• Duy trì tư thế bú đúng: Đảm bảo bé bú ở tư thế thoải mái, không nuốt quá nhiều khí.

• Kiểm soát lượng sữa: Không ép bé bú quá no, tuân theo nhu cầu của bé.

• Tạo môi trường thoải mái khi bú: Cho bé bú ở không gian yên tĩnh, tránh kích thích.

• Theo dõi sức khỏe bé: Đưa bé đi khám định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề tiêu hóa.

• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Nếu bé uống sữa công thức, chọn loại phù hợp với độ tuổi và tình trạng tiêu hóa của bé.

Cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị trớ sữa không quá phức tạp nếu cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng cách. Từ việc điều chỉnh tư thế bú, vỗ ợ hơi, đến việc theo dõi các dấu hiệu bất thường, cha mẹ có thể giúp bé yêu thoải mái hơn và phát triển khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng trẻ sơ sinh bị trớ sữa nhiều kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng, hãy đưa bé đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.